Overstromingen en andere schade in de 18e eeuw
Er zijn in het schepenarchief van Asselt en Swalmen vier documenten uit de achttiende eeuw bewaard gebleven die een aardig inzicht geven in jaren dat er veel schade was, maar ook waar de gedetailleerde gronden in die tijd voor gebruikt werden. Het gaat om driemaal overstromingen van de maas en een keer een grote hagelschade. Om een objectief beeld te garanderen werden meest schepenen van naburige gemeenten gevraagd om de bezichtingen te komen doen. De verklaringen werden gebruikt om pachters ontheffing van belastingen te kunnen geven. Soms werden ze gebruikt om een verzoek in te dienen om een hele gemeente te ontzien, zoals in 1729. In 1784 ging het om de schade op te nemen op verzoek van slechts één pachter.Overstromingen 1729
Wij borgemeesters en schepenen van Swalmen ende Asselt verklaeren en attesteren mits dezen "dat door de tegenwoordige inundatie van de reviere de Maese, meer als een derden deel deser gemeente totaelijck 14 daagen lanck onder water is geweest, ende alnoch is, waeruyt te volgen is, eenen ongemeenen schaede aen de vruchten ofte graenen op het velt, ende dat de inwoonderen daerdoor meer ende meer in de onvermoegentheydt sullen geraecken, om hunne beden ende subsidien te connen betaelen, als sijnde dese gemeynte door de voorige calamiteyt, ende diessmaels voorgevallene inundatien, soo daenigh verarmt, dat het meeste deel der inwoonderen buyten staet sijn geraeckt, van langer te connen substisteren, ende de daegelijxe executie af te wachten, requirerende daeromme den heere raedt ende landtrentmeester De Bruijne, om dese notoire waerheyden naer gedaene visitatie te bevestigen. Actum Swalmen den 20 xber 1729".
RAL Maastricht, SA Swalmen en Asselt, magazijnlijst nr. 264.Overstromingen 1741
Op verzoek van de geëerfden en regeerders van Swalmen en Asselt vervoegen zich de schepenen van de heerlijkheid Cruchten op 16 februari 1741 in Swalmen en Asselt om de door de overstromingen van de Maas en de Swalm geleden schade te bekijken en op te nemen. Hierbij constateren zij:
Aldus verclaeren wij warachtigh alles te sijn het geene hier boven is geparticuleert ende dit onder onse eede in aanvanck onser officie gedaen tot Swalmen op dato als boven."
- "Ten eersten den schaede tot Middelhoven alwaer vijf huijsen geruineert ende ten deele ingeslaegen, het landt ongevher viertigh morgen het Haastert genoemt uyt gespuylt, overdreven mit sandt en steenen, en vervolgens niet ackerbaer.
- Ten tweeden gesien den schaede tot Wyler, alwaer negen huysen beschaedight, de vruchten in de schuyre ondergelopen, de fouragerie en brandt teenemael geruineert.
- Ten 3den het adelijck huys Baexhoeve onder Swalmen gelegen, sustineert men wel voor honderdt vijftigh pattacons schaede geleden te hebben.
- 4to Het velt den Weert tusschen de Maes ende de Swalm gelegen groot ontrent hondert morgen, soodanigh de velden bedorven dat in eenige jaeren niet sal syn ackerbaer.
- 5to Den Aenwasch en Bieswert, en daer neffens gelegene weyden voor een groot deel afgedreven ende de meereste met sandt en steenen overdeckt.
- 6to gesien voorders het velt genoemt de Swaere Ohe groot vijftigh morgen. Insgelijcks totaliter bedorven met sandt en steenen overloopen, sonder te connen bemercken dat het is ackerlandt, vervolgens niet noch ten eersten ackerbaer.
- 7mo Gesien het velt de Lichte Ohe groot ongevheer twee hondert morgens, teenemael geruineert als vooren.
- 8vo tot Asselt gesien veele huijsen ontrent de kercke ten deele wegh gespoelt ende geruineert.
- 9no de parochiaele Kercke tot Asselt is geïnundeert geweest, waerdoor de fondamenten van de kercke muijre syn gesoncken ende de graeven ingevallen, waerdoor men met reden vreest dat de selve soude connen om verre vallen.
- xme het velt het Gewit genoemt groot 160 morgen is gelijck de voorige geheel overdeckt met sandt en steenen ende niet ackerbaer.
- 11me de weijde ende hoijbaenden tot Asselt ontrent 100 morgen groot voor een groot deel door de Maese afgespoelt, de meereste met sandt overdeckt.
- 12do den Hof Beekerhof geïnundeerd geweest sijnde, volgens verclaeren van den pachter is bedorven in de schuyre sestigh malder vruchten.
RAL Maastricht, SA Swalmen en Asselt, magazijnlijst nr. 264.
Hagelschade 1745
Wij ondergetekenden schepenen der Vrijheerlijckheid Maasniel ter requisitie van onze heer Scholtis verklaeren dat wij ons deze morgen vroeg begeven hebben naar Swalmen om de baten op te nemen en zo veel mogelijk de schade door het onweder en de hagelslag geleden heeft, zo is het wat wij op onze eed bij aanvang onzer officie gedaen verklaerd crachtens.
In teecken van waerheijt hebben wij dit bovenoemde sonder enigh argloste list op eede als voorst geteekend den 6 julij 1745.
- Ten eerste hebben wij ons begeven in het zogenaamde Raeijervelt. Daar door den hagelslagh gezien geruineerd ongeveer 16 morgen alles boekweit.
- Ten tweede gekomen op de Bousheij gevonden geruineerd omtrent achttien morgen met boekweit.
- Ten derde gekomen op den Spicker Camp aldaer bevonden geheel bedorven zes morgen alle met boekweit.
- Ten vierde gekomen in de Spick en Mouthaegen en bevonden wel 14 morgen in boekweit bedorven.
- Ten vijfde bezien de Graethouve en de Schuttencamp. In boekweit bedorven vier en twintig morgen ongeveer.
- Ten zesde de Bouckoult gezien en bevonden bedorven elf morgen ongeveer alle in boekweit.
- Ten zevende aan de lende bij Hillenraer gevonden geruineerd te zijn omtrent 20 morgen in boekweit.
- Ten achtste op den Wilde Sijde alias Boeckesdriesveld teenemaal geruineerd zo in boekweit als ragspelt ten minste 45 morgen.
- Ten negende op hof ten Holt als boekweit alles geruineerd
- Ten tiende op de Leveroe ....
- Ten elfde op de Meulencamp ...
- Ten twaalfde op de beet, Holter Veld en St. Joriscamp alle den boekweit geruineerd en het rogge ten dele.
- Ten dertiende aen Marijken Giesen in't Voervelt tot aan de Meulenwegh hebben wij gezien ontrent 25 morgen zo boekweit als rogge verklaegs
- Ten veertiende het veld van het hagelcruijs tot aan de heide aan de wolfsboom genaamd de Heierweg tot aan de Heijerhuijsen bevonden dat heel groot veld teenemaal geruineerd in boekweit voor het merendeel in rogge
- Ten vijftiende gekomen in het wijlder veld tot aan de Paepenwegh, den geheels boeckweit ... en grote schade in den raepsaet
- Ten zestiende van het Hagelcruijs tot over den breden Aers tot aan de holen straet alle de boekweit veruineerd.
RAL Maastricht, SA Swalmen en Asselt, magazijnlijst nr. 264.
Overstromingen 1784
Eerzame goede vrienden,
Wij ondergetekenden, schepen en borgemeester deze heerlijkheden swalmen en Asselt verklaeren ende attesteren krachtens deze op den eed in het begin van onze Resp. Officien gedaen, dat wij op verzoeck van Christiaen Cuijpers, pachter van Wijlre hof ons met den Heer I.B. Haese hebben vervoegd int veld den Ohe alwaere den voornoemde pachter ons heeft aangewezen zeven morgens den voorleden herfst met rogge ingezaaid geweest zijnde, twee morgens met wintergerst, drij morgens met spelte, twee morgens met tarwe ende twee morgen met wintersloorzaad , van waere wij op verzoek als boven zijn gegaan op het veld Den Weerd als waar gezegde pachter ons heeft aangetoond een ende een halve morgen met wintersloorzaad ende acht morgen met tarwe, voorders op den zo genoemden steenacker enen morgen met tarwe, ende twee morgen met tarwe in het wijlder veld, op welke voornoemde landerijen wij hebben bevonden de respectievelijke vruchten door de overstromingen van de riviere de Maes ende langdurig verblijf des waters teenenmaal te zijn verdronken, verteerd, ende weg gespoeld, ende deels meer als enen voet hoogh met zand ende kiezelstenen te zijn bedekt, in oirconde van Waerheidt heeft den heer scholtis beneffens ons gerichtspersonen eigenhandig geteeckend binnen Swalmen den 9 April 1784,
J.D. Chanoin
C. van Keeken, schepen
A. van Dael, Bm (burgemeester)
RAL Maastricht, SA Swalmen en Asselt, magazijnlijst nr. 264.