Servaaskerk en gasthuis
Al rond 900 na Christus was er een kapittel van Sint Servaas. Rond 600 was er in ieder geval al op de plek van de huidige Servaaskerk een kerk. De tegenwoordige kerk werd in de 11e eeuw begonnen en in de 12e eeuw voltooid. In Maastricht waren twee kapittels, het kapittel van Servaas en het kapittel van O.L. Vrouw. Het kapittel van Servaas bestond uit 40 monniken. Het was een rijk gezelschap, de kanunniken bezaten tot in de verre omtrek grote bezittingen. Bovendien verdienden ze veel aan de pelgrims die het graf van de heilige Servatius kwamen bezoeken. De kanunniken woonden in aparte woningen in de buurt van de kerk. Het kapittel van Servaas viel verder direct onder het wereldlijke gezag van de hertog van Brabant. Dat was na 1543 de koning van Spanje. Vanaf 1632 waren dat de "heren Staten Generaal" van Nederland. Verder was er een gasthuis. Op een gegeven moment werden er aparte parochiekerken gebouwd voor de parochianen die onder de parochie van Servaas vielen. dat was de St. Jan en de Matthias kerk. Toen in 1632 protestants Nederland aan de macht kwam confisqueerden zij beide kerken voor de protestanten en werd de Servaaskerk ook weer parochiekerk. Het Servaaskapittel vormde de grootste en rijkste religieuze gemeenschap van Maastricht. In 1796 werd het kapittel opgeheven, maar de kerk werd als parochiekerk voortgezet. In 1821 werd het gasthuis van Servaas afgebroken en het gebouw van de Grauwzusters nam de functie over. Dit gebouw werd toen aan het armenbestuur overgedragen. Er is een plattegrond uit omstreeks 1770 waar een en ander op terug te zien is. Ook kun je hierop zien hoe enorm groot de complexen waren van het Witte vrouwen klooster en van de Dominicanen. Het Witte Vrouwenklooster besloeg een gebied ter breedte van het vrijthof tot aan de Grote gracht. Het dominicanrer klooster ongeveer een vergelijkbaar gebied aan de andere kant van de helmstraat. Deze voorname predikheren en adellijke vrouwen zaten zo centraal bij het voornaamste plein en de voornaamste kapittelkerk.