Jesuïten
De orde der Jesuïten is gesticht door Ignatius van Loyola, geboren 1491, gestorven 1556, heilig verklaard 1622. Als militair in het Spaanse leger raakte hij gewond. Tijdens zijn verpleging hield hij zich bezig met het lezen van godsdienstige werken. Hierdoor werd hij zo getroffen dat hij besloot zich uit de wereld terug te trekken en zich te wijden aan de dienst van God. Na eerst een jaar in een klooster vertoefd te hebben maakte hij een pelgrimstocht naar Jerusalem. Daarna ging hij naar Parijs om er te studeren. Met enige mede-studenten richtte hij een orde op met als doel het bestrijden van ketterijen. De statuten van "het gezelschap van Jesus" werden in 1540 door de paus goedgekeurd. Doel van de orde was het geven van onderwijs, het beoefenen van kunsten en wetenschappen en het bestrijden van ketterijen.In 1575 al vestigden zich een aantal Jesuïten in Maastricht. Ze kregen een huis in de Breede Straat. Samen met nog enkele gebouwen en een kapel konden al 5 juli 1575 drie schoolokalen worden geopend en was er zo een Latijnse school met liefst 300 leerlingen! In 1578 gelastten de Nederlanders dat de Jesuïten zouden vertrekken en werd de school ingericht als kazerne. Toen een jaar later de Spanjaarden weer de baas waren keerden de meeste kloosterlingen terug en herstelden de gebouwen. Al snel was de school te klein en werd uitgebreid met nog meer lokalen. Om een kerk te kunnen bouwen waren al in 1587 enkele huizen in de Wolfstraat aangekocht. Samen met nog meer huizen die afgebroken werden was er voldoende ruimte. In 1606 werd de eerste steen voor deze kerk gelegd, in 1614 was ze voltooid. In 1632 kwamen de Hollanders terug. In 1638 werden enkele Jesuïten (en Minderbroeders) van verraad beschuldigd en onthoofd. De hele orde werd gesommeerd de stad te verlaten. In 1639 vertrokken ze via 's Gravenvoeren naar Tongeren. De kerk werd geconfisqueerd door de Waalse gemeente. een gedeelte van de schoolgebouwen werd ingericht tot woning van de rector van de protestantse Latijnse scholen. Toen in 1673 Lodewijk XIV Maastricht veroverde mochten de Jesuïten terugkeren. Al in hetzelfde jaar openden ze opnieuw hun scholen en hadden liefst 500 leerlingen. In 1678 was de stad weer in Staatse handen en moesten de Jesuïten alweer weg op last van de prins van Oranje. Maar na een jaar kregen ze het toch voor elkaar dat ze mochten blijven.
In 1773 werd de Jesuïtenorde wereldwijd opgeheven door de paus, op aandrang van diverse wereldlijke heersers. Men was bang dat revolutionaire verlichtingsdenkbeelden via de Jesuïten ingang bij grote bevolkingsgroepen zouden vinden. in 1786 werd de kerk overgedragen aan de stad die ze gelijk doorverkocht voor 10.000 gulden aan een vereniging om toneelvoorstellingen te houden. Deze vereniging liet de kerk tot dat doel meteen verbouwen. School en kloostergebouwen werden afgebroken voor de aanleg van de "Herenstraat" en de straat "Achter de komedie". De brouwerij van de Jesuïten werd ook afgebroken en ter plaatse werd een nieuwe Latijnse school gebouwd.
Op het einde van de Franse tijd in 1814 was de kerk bij het beleg in gebruik als ziekenzaal. Daarna werd de kerk weer als komediezaal gebruikt. Tot de aanleg van "Theater aan het Vrijthof was er de stadschouwburg gevestigd. In samenwerking met restaurant "La Bonbonniëre" worden er nog steeds thetatervoorstellingen georganiseerd.
De Jesuïten konden na de Franse tijd als orde wereldwijd weer opnieuw beginnen. In 1852 kwamen ze ook in Maastricht terug en vestigden zich in de Tongerse straat. De gebouwen aldaar zijn nu in gebruik bij de Universiteit Maastricht.
Een afbeelding van het klooster zoals het er uitzag in 1750 kun je zien op de maquette in centre Céramique in Maastricht. (Zie ook overzichtsopnamen van de maquette)