La Santa Maria del Mar
In de wijk Ribera ligt een mooie gotische kerk: de Santa Maria del Mar. Al in 303 ontstond op deze plaats, buiten de nog Romeinse stadsmuren, een kleine Christelijke gemeente. Dit rond de plaats waar in dat jaar de martelares Eulalia vermoord en begraven was. Er werd een klein heiligdom omheen gebouwd. Dit werd geleidelijk groter gemaakt, en in 693 werd de tempel door een decreet bij het concilie van Toledo "Santa Maria del Mar" gedoopt. De kerk lag immers dichtbij de zee en kreeg zo als functie om zeevaarders en vissers te beschermen. (Vgl Maastricht OLV Sterre der Zee). Kort daarna vielen de Moren die streek binnen en de grafkist met de overblijfselen van Eulalia werd in veiligheid gebracht (713). Pas in 878 werd de kist weer teruggeplaatst. In 1339 werd de sarcofaag in een plechtige processie naar de kathedraal gebracht, waar hij nog steeds aanwezig is.
De kerk zelf heeft nog Romaanse elementen, maar is in principe een Catalaans Gotische basiliek, met weinig sculpturen, geen steunberen maar extra pilaren in de kerk zelf. Hij is gebouwd in de 14e eeuw met bouwmateriaal van de nabijgelegen Montjuic. De eerste steen werd 1329 gelegd, de laatste sluitsteen 1383. Door de relatief korte bouwperiode vormen de meeste elementen een mooie eenheid. Net als in de kathedraal en in de Santa Maria del Pli zijn ook hier de sluitstenen van de gotische bogen opvallend groot en rijk versierd met haut reliefs.
In de loop van de tijd waren er veel, relatief kleine beschadigingen door brand of oorlogsgeweld. Maar in 1936 werd de basiliek, net als bijna elke andere kerk in Barcelona, in brand gestoken. Zeven dagen lang was er brand in het interieur. Het prachtige barok-altaar, talloze beeldhouwwerken, het grote orgel en ook het kerkarchief gingen verloren. Alleen een groot kruisbeeld, welk tijdig verstopt was, overleefde de ramp. Ook enkele vensters die te hoog waren voor het vuur bleven redelijk intact en konden goed worden gerestaureerd. Doordat er veel foto's en documentatiemateriaal was heeft men ook andere dingen weer kunnen reproduceren. Verder staat er nu een ander, gerestaureerd orgel uit het begin van de 18e eeuw.
Buiten de kerk zie je aan de kant van de hoofdingang een reproductie van een schilderij, waarop een processie begin 20e eeuw wordt afgebeeld voor de kerk. De hoofdingang zelf wordt versierd met enkele standbeelden: boven een zittende Christus die zijn wonden laat zien, met opzij van hem Maria en de evangelist Johannes, zoals deze als gebruikelijk rond het kruis worden weergegeven. Opzij van de hoofdingang staan Petrus en Paulus. Kijk je omhoog dan zie je een enorme rosette, die van binnen uit beter te bewonderen valt. In het midden is Maria afgebeeld. De kerk heeft drie torens. de twee torens bij de hoofdingang waren oorspronkelijk in de bouwtekeningen gepland, maar zijn pas in de 20e eeuw gebouwd. Ze bevatten allebei een klok. De een slaat de uren, de ander kondigt elk kwartier aan. In de toren aan de andere kant zit een heel oude klok, die niet meer gebruikt wordt. Bij alle drie de portalen zitten elke dag bedelaars. De kerk is van 's morgens vroeg tot vrij laat 's avonds vrij te bezoeken.
Buiten de kerk zien we een een monument op een plein: "Fossar de les Moreres". Dit herdenkingsplein werd aangelegd op een begraafplaats waar de verdedigers van de stad werden begraven na de belegering van Barcelona aan het einde van de Spaanse successie oorlog in 1714. Er staat een gedenkteken voor de gesneuvelde Catalanen van deze oorlog, met een sculptuur de "eeuwige vlam" en een heroïsch gedicht van Frederic Soler, "El Fossar de les Moreres".Na de Spaanse successieoorlog, verloor Catalonië zijn autonomie. Iets later werd ook het openbaar gebruik van de Catalaanse taal verboden in officiële documenten. Waarom deed Filips V dit? Allereerst was er een duidelijke wens om Catalonië te straffen voor de ondersteuning die werd aangeboden aan Aartshertog Karel, die ook op de Spaanse troon had geaasd. Ten tweede, wilde Philip V een grotere concentratie en centralisatie van de macht zoals die ook plaatsvond bij andere grote Europese monarchieën, namelijk in Groot-brittannië , Frankrijk en Oostenrijk. De besluiten hadden nl. niet alleen betrekkng op Catalonië, maar ook op andere delen van Spanje en op het rijk als geheel.
Gezien deze bewogen geschiedenis verbonden met de decreten en de oorlog, is de "Fossar de les Moreres" een belangrijke herdenkingsplek waar elk jaar tijdens de Nationale Feestdag op 11 september van Catalonië (Diada Nacional de Catalunya in het Catalaans) vele notabelen en de bevolking zich verzamelen. Het plein is geplaveid in 1821.